Vetzuren en ADHD/ADD

Durham Studie bevestigt effectiviteit van specifieke visolie op leer-, en gedragsproblemen

Saskia Bleijswijk en
Jan Blaauw

Gepubliceerd in Arts & Apotheker 3/2005
Gepubliceerd in Beyond Medicine jaargang 9, 3/2005

Omega-3 vetzuren zijn essentieel voor de normale ontwikkeling en functie van de hersenen. Deze vetzuren moeten wij via de voeding binnen krijgen, ons lichaam maakt ze niet zelf aan.
Het voedingspatroon is de laatste jaren dermate veranderd, dat wij onvoldoende van deze belangrijke stoffen binnen krijgen. De gevolgen zijn merkbaar en uiten zich in een toenemend aantal gevallen met gedrags-, en leerproblemen.
Niet alleen voor kinderen (en ook volwassenen) met problemen als ADHD, dyslexie, dyspraxie en autisme, zijn omega-3 vetzuren belangrijk. Ook bij normaal functionerende kinderen worden tekorten aan vetzuren vastgesteld.
In een zeer recente publicatie in het wetenschappelijk tijdschrift ‘Pediatrics’ van de American Acadamy of Pediatrics worden de resultaten gerapporteerd van een grote studie uitgevoerd met een specifiek, natuurlijk vetzuursupplement met een EPA/DHA verhouding van 4:1, op gedrags- en leerproblemen bij leerlingen van basisscholen. De resultaten van deze Durham-studie zijn opzienbarend.

Inleiding
Ongeveer vijf procent van de schoolgaande kinderen heeft een ontwikkelingsstoornis zoals DCD (Developmental Coordination Disorder). DCD geeft problemen op het gebied van de motoriek, coördinatie en organisatie van taken. Jonge kinderen met DCD hebben een extra handicap bij leerprocessen als schrijven, spellen en het zien van structuren. Kinderen met DCD hebben veelal een leerachterstand en een slechte prognose voor het succesvol kunnen afronden van een middelbare of hogere opleiding. De diagnose kan worden gesteld vanaf het vierde levensjaar. Eerder is daarvoor geen betrouwbaar beeld te bepalen.

Bij kinderen met DCD is er een zekere overlap met verschillende andere leerproblemen zoals dyslexie, en met gedragsproblemen als ADHD/ADD.
Er zijn steeds meer studies die aangeven dat vetzuurtekorten een basis kunnen vormen voor neurologische ontwikkelingsstoornissen en psychiatrische beelden, dyslexie, en ADHD-gedrag. Juist vanwege het gebrek aan effectieve, evidence-based gerelateerde studies, verdient het gebruik van vetzuren verder onderzoek.
Bloedonderzoeken en ademgasanalyses geven een direct antwoord op de vraag of er een vetzuurtekort bestaat. Andere (uiterlijke) symptomen waaraan men een vetzuurtekort kan herkennen, zijn onder meer een droge huid, allergieën, eczeem, astma, dof haar, zachte en rafelige nagels, en overdreven dorst.

Studieopzet
Aan de ”Durhamstudie” namen 117 kinderen deel (78 jongens en 39 meisjes) van verschillende basisscholen in het Engelse Durhamdistrict. Dit onderzoek werd onafhankelijk gefinancierd door het ”Durham School District” en ”The Dyslexia Research Trust”.
De geselecteerde kinderen hadden coördinatiestoornissen (dyspraxie of DCD), vaak in combinatie met ADHD en/of dyslexie of lees- en schrijfproblemen. In deze studie is het effect onderzocht van een natuurlijk hoog-EPA visoliesupplement op gedrags- en leerproblemen.

Het onderzoek, op 12 basisscholen in het Engelse Durham district, was dubbelblind placebogecontroleerd en duurde in totaal zes maanden. De kinderen kregen de eerste drie maanden het visoliesupplement of een placebo. Na drie maanden ging de placebogroep ook op het supplement over.
Het voedingssupplement met omega-3 en -6 vetzuren bevat 80% natuurlijke visolie en 20% biologische teunisbloemolie in de ratio 4:1. Deze verhouding bleek in voorgaande studies goede uitkomsten te geven.
De dagelijkse dosering van 6 capsules (drie maal daags 2) leverde 558 mg EPA, 174 mg DHA, 60 mg biologische GLA en 9,6 mg vitamine E. De placebo bestond uit capsules met olijfolie. De kinderen werden verdeeld in een eerste groep van 60 kinderen die het actieve supplement kregen, en een tweede groep van 57 kinderen die de eerste drie maanden een placebo innamen en de navolgende drie maanden ook op het actieve supplement overgingen.

Lezen en schrijven
Tijdens de studie is door middel van de Wechsler-test onderzoek gedaan naar verbeteringen in lezen en schrijven. De deelnemende kinderen hadden gemiddeld een achterstand van één jaar op de chronologische leeftijd voor taalontwikkeling.
Na drie maanden gebruik van het visoliesupplement vonden in lezen, spellen en gedrag in de eerste groep duidelijke verbeteringen plaats.
Nadat de tweede groep (de placebogroep) na drie maanden overstapte op het actieve supplement en deze gedurende de resterende drie maanden innam, waren bij deze kinderen vergelijkbare resultaten te zien.

De invloed op de leesvaardigheid
Na drie maanden suppletie was er in het lezen een inhaalslag te zien van 6,5 maanden. Bij de placebogroep was dit slechts 0,3 maanden.
Resultaat:
Bij de placebogroep (groep 2), die na drie maanden overtstapte op het actieve supplement is na afloop van de totale 6 maanden bij het lezen een winst te zien van 10,8 maanden.
De groep die gedurende de volledige periode van zes maanden het actieve supplement gebruikte (groep 1) gaf een vooruitgang in de leesleeftijd te zien van maar liefst 14,4 maanden.

De invloed op de schrijfvaardigheid
In de eerste groep was er gedurende drie maanden suppletie in de schrijfleeftijd een tijdwinst te zien van 3,6 maanden. Bij de placebogroep (groep 2) constateerde de onderzoekers zelfs een achteruitgang van 1,8 maanden.

Resultaat:
Voor de schrijfleeftijd was bij groep 2, die na drie maanden overstapte op het actieve supplement, na 6 maanden een winst te zien van 1,4 maanden. Voor groep 1 bedroeg dit zelfs 5,9 maanden.

Kinderen met ADHD-gedrag
De ADHD-symptomen zoals impulsiviteit, hyperactiviteit en concentratieproblemen zijn gemeten door middel van de Conner’s Teacher Rating Scales (CTRS-long version). Dit is een psychologische scorelijst voor gedragsproblemen, waarbij de meetpretentie voornamelijk ligt op de hyperactiviteit. Verder zijn er daarin verschillende subschalen waarin men kijkt naar oppositioneel gedrag, angsten en sociale problemen. Deze scores geven een goed beeld van alle onderzochte kinderen.

Voor de studie waren de kinderen niet formeel gediagnosticeerd met ADHD. Van de totale hoeveelheid kinderen had ongeveer een derde (32) een totaalscore die hoger lag dan het algemene gemiddelde op de DSM-IV totaalschaal van de Conner’s ADHD Index.
Voorafgaand aan de studie was de gemiddelde score 74,7. Na drie maanden gebruik van het actieve supplement was deze gezakt tot 58,1– na zes maanden gebruik zelfs naar 52,6.
In de placebogroep bleef deze vrijwel ongewijzigd: bij aanvang bedroeg deze 69,5, en na 3 maanden 67,9. Na de cross-over naar het actieve supplement bedroeg de score aan het einde van de 6 maanden 57,8!

De hoge scores van deze kinderen (32) op de Conner’s ADHD Index zouden hen binnen de diagnostische ADHD-waarden doen vallen. Gebruik van het actieve supplement verbeterde het gedrag en de concentratie bij 40% van de kinderen. Binnen de subgroep van de 16 kinderen die de visolie gebruikten en met hun scores binnen de ADHD categorie zouden vallen, zouden zeven kinderen niet meer de diagnose ADHD krijgen. In de placebogroep was dit slechts bij één kind het geval.
Door het gebruik van het specifieke visoliesupplement waren na zes maanden de gedragsproblemen zoals impulsiviteit en hyperactiviteit aanmerkelijk verbeterd.

Meten van de effectiviteit van de behandeling
Het gebruik van methylfenidaat (de veel voorgeschreven medicatie) heeft op de Conner’s Index binnen vier weken een effectiviteit van 0.78. In meta-analyses is er weinig bewijs van de
duurzaamheid na 4 weken behandeling met deze medicatie.

In de Durhamstudie zijn resultaten te zien van 0.70 op de Conners Index met zes maanden gebruik van het natuurlijke 4:1 EPA/DHA-supplement. In de eerste 3 maanden is dat al 0.55. Gebruik van een hogere hoeveelheid visolie langer dan drie maanden lijkt dus nog meer resultaat te geven.

Samenvatting
De Durhamstudie toont bijzonder goede resultaten aan bij schoolprestaties en gedrag bij basisschoolkinderen met leer- en gedragsproblemen door een natuurlijk hoog-EPA visoliesupplement.
De kinderen hadden een gemiddeld IQ van 90,3. Dit was enigszins onder de algemene populatieleeftijd van Engelse basisschoolleerlingen.
Er was sprake van een hoge therapietrouw, mede gebaseerd op de goede inneembaarheid van het supplement, en de mate waarin het wordt verdragen (geen bijwerkingen). De studie toonde geen verbetering aan op motorische eigenschappen van de kinderen (alhoewel er tijdens en na inname wel een duidelijker leesbaar schrijfpatroon bestond). Er was veelal een duidelijke winst te zien in de toename van de lees- en schrijfleeftijd. Verder werd aangetoond dat er een duidelijke vermindering bestond in het aantal en de ernst van ADHD gerelateerde gedragingen van kinderen.

De resultaten laten zien dat de inzet van een specifiek vetzuursupplement een serieus alternatief kan zijn in de behandelingsstrategie.
Binnenkort volgen meer gedetailleerde resultaten in de vorm van wetenschappelijke publicaties op basis van de Durham-studie. Het hoog-EPA voedingssupplement (Eye Q) en placebo werden ter beschikking gesteld door Equazen.

Literatuur:
Richardson AJ, Montgomery P. The Oxford-Durham study: a randomized, controlled trial of dietary supplementation with fatty acids in children with developmental coordination disorder. Pediatrics. 2005 May;115(5):1360-6.